Najważniejsze wskaźniki w procesie windykacji – co naprawdę warto mierzyć?
Windykacja należności to jeden z kluczowych obszarów zarządzania finansami w każdej firmie. O ile pozyskiwanie nowych klientów czy wzrost sprzedaży są efektowne, o tyle realne zyski pojawiają się dopiero wtedy, gdy środki z wystawionych faktur faktycznie wpływają na konto. Dlatego tak ważne jest, aby przedsiębiorstwo nie tylko miało jasno zdefiniowany proces odzyskiwania należności, ale również potrafiło mierzyć jego skuteczność. W tym celu warto przyjrzeć się kilku kluczowym wskaźnikom, które pomagają ocenić kondycję finansową firmy oraz efektywność działań windykacyjnych.
Znaczenie skutecznej windykacji w firmie
Skuteczna windykacja to nie tylko szybkie odzyskiwanie należności – to przede wszystkim dbałość o ciągłość finansową firmy. W praktyce oznacza to większą przewidywalność przepływów pieniężnych, mniejsze ryzyko zatorów płatniczych i możliwość terminowego regulowania własnych zobowiązań. Dobrze zarządzany proces windykacji wzmacnia relacje z solidnymi klientami, a jednocześnie pozwala wcześnie reagować na symptomy niewypłacalności u pozostałych. To również narzędzie strategiczne: im szybciej firma jest w stanie zidentyfikować i ograniczyć ryzyko związane z nieściągalnymi należnościami, tym stabilniejsza staje się jej pozycja na rynku.
Co to jest wskaźnik płynności szybkiej (Quick Ratio)?
Wskaźnik płynności szybkiej to jeden z najważniejszych mierników zdolności firmy do natychmiastowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych – bez konieczności sprzedaży zapasów. W praktyce pozwala ocenić, czy przedsiębiorstwo posiada wystarczające aktywa płynne (np. środki pieniężne, należności krótkoterminowe), aby spłacić swoje zobowiązania bieżące.
Wzór:
Quick Ratio = (Aktywa obrotowe – Zapasy) / Zobowiązania krótkoterminowe
Przykład:
Firma posiada aktywa obrotowe 500 000 zł, zapasy 120 000 zł, zobowiązania krótkoterminowe 300 000 zł:
(500 000 – 120 000) / 300 000 = 1,27
Co z tego wynika?
Wartość 1,27 oznacza, że firma ma 1,27 zł płynnych aktywów na każde 1 zł zobowiązania. Czyli jest w stanie pokryć zobowiązania z zapasem – sytuacja dobra. Gdyby było 0,9 – to znaczy, że na każdą złotówkę długu ma tylko 90 groszy – i musi ratować się np. kredytem.
Co to jest wskaźnik rotacji należności (DSO – Days Sales Outstanding)?
To wskaźnik mówiący, ile dni firma czeka średnio na zapłatę od klientów po wystawieniu faktury. Pokazuje, jak sprawnie firma odzyskuje pieniądze – i ile czasu jej środki „wiszą w powietrzu”.
Wzór:
DSO = (Należności ogółem / Przychody ze sprzedaży) × liczba dni w analizowanym okresie
Przykład:
Należności 200 000 zł, przychody roczne 2 400 000 zł, okres 360 dni:
(200 000 / 2 400 000) × 360 = 30 dni
Co z tego wynika?
DSO = 30 dni oznacza, że firma średnio czeka miesiąc na zapłatę – to akceptowalny wynik w większości branż. Jeśli ten wskaźnik wzrasta z roku na rok, może to oznaczać, że firma ma coraz większy problem z terminowością kontrahentów – a to pierwszy sygnał do poprawy procesów windykacyjnych.
Co to jest wskaźnik odpisów do przychodów?
Ten wskaźnik pokazuje, jaką część przychodów firma traci przez nieściągalne faktury – czyli należności, których już raczej nie odzyska i które trzeba „spisać na straty”.
Wzór:
Wskaźnik odpisów = (Odpisane należności / Przychody ze sprzedaży) × 100%
Przykład:
Odpisane należności 75 000 zł, przychody 5 000 000 zł:
(75 000 / 5 000 000) × 100% = 1,5%
Co z tego wynika?
1,5% to relatywnie niski wskaźnik, ale jeśli rok wcześniej wynosił 0,5% – coś zaczyna się psuć. Regularny monitoring odpisów pomaga ocenić jakość portfela klientów i wprowadzać procedury zabezpieczające firmę przed stratami.
Co to jest wskaźnik przeterminowania należności?
Wskaźnik przeterminowania należności to narzędzie analityczne służące do oceny struktury wiekowej należności. Pokazuje, jaka część niezapłaconych faktur znajduje się w różnych przedziałach czasowych opóźnienia – np. 0–30 dni, 31–60 dni, 61–90 dni, powyżej 90 dni.
Dlaczego ten wskaźnik jest ważny?
Pozwala na szybką identyfikację problematycznych należności i ocenę ryzyka ich nieściągalności. Im większy udział faktur przeterminowanych o ponad 60 lub 90 dni, tym większe zagrożenie utratą płynności i koniecznością dokonania odpisów.
Przykład:
Firma posiada 500 000 zł w należnościach, z czego:
300 000 zł – do 30 dni
100 000 zł – 31–60 dni
50 000 zł – 61–90 dni
50 000 zł – powyżej 90 dni
Wynik:
20% należności jest przeterminowanych powyżej 90 dni – konieczne działania windykacyjne.
Co to jest wskaźnik odzyskiwalności należności?
Wskaźnik odzyskiwalności należności to miara skuteczności procesu windykacyjnego. Pokazuje, jaką część należności przeterminowanych udało się odzyskać w danym okresie.
Wzór:
Collection Rate = (Odzyskane należności / Przeterminowane należności) × 100%
Przykład:
Przeterminowane należności 100 000 zł, odzyskano 65 000 zł:
(65 000 / 100 000) × 100% = 65%
Wynik:
65% oznacza umiarkowaną skuteczność. Dobrze jest dążyć do poziomu powyżej 80%.
Zarządzanie należnościami to jeden z filarów zdrowych finansów w firmie. Płynność nie kończy się na wystawieniu faktury – zaczyna się tam walka o odzyskanie środków. Dzięki wskaźnikom takim jak płynność szybka, rotacja należności (DSO), wskaźnik odpisów, przeterminowanie należności, wskaźnik odzyskiwalności – możesz lepiej kontrolować sytuację, przewidywać zagrożenia i podejmować trafniejsze decyzje finansowe.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w zakresie zarządzania należnościami, księgowości i poprawy płynności finansowej skontaktuj się z biurem rachunkowym TaxCoach.
Usługa zewnętrznego dyrektora finansowego – to rozwiązanie dla firm, które chcą mieć pod kontrolą przepływy pieniężne, planować budżet i rozwijać się bez chaosu. Zewnętrzny CFO analizuje Twoje dane, przygotowuje prognozy i dba o płynność finansową Twojej firmy – tak, jakby był częścią zespołu.
