Transakcje z rajami podatkowymi
Podatnicy co do zasady mają obowiązki w zakresie cen transferowych w odniesieniu
do transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Jednak przepisy nakazują
także ustalać ceny rynkowe oraz dokumentować transakcje zawierane z podmiotami
z tzw. „rajów podatkowych”.
Poniżej wskazujemy, kiedy i o jakich obowiązkach podatnicy muszą pamiętać.
Transakcje bezpośrednie z rajami podatkowymi
Zgodnie z art. 11o ust. 1 ustawy CIT / art. 23za ust. 1 ustawy PIT:
Do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani
także podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący
transakcji innej niż transakcja kontrolowana z podmiotem mającym
miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju
stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji
za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi
- za rok obrotowy, przekracza 100 000 zł.
Innymi słowy, jeżeli podatnik dokona w roku podatkowym transakcji z rajem
podatkowym na kwotę przekraczającą 100 tys. zł, będzie musiał przygotować za ten
rok dokumentację TP – część ogólną i analizę porównawczą. W dokumentacji tej
należy udowodnić, że ceny transakcji ustalone z podmiotem były zgodne z zasadą
ceny rynkowej.
Poza przygotowaniem dokumentacji TP należy też pamiętać o wykazaniu transakcji i
złożeniu formularza TPR-C / TPR-P. Ponadto podatnik składa do urzędu
skarbowego oświadczenie o wypełnieniu obowiązku sporządzenia dokumentacji
oraz o tym, że ceny ustalone z rajem podatkowym były rynkowe.
Transakcje pośrednie z rajami podatkowymi
Od 2021 roku obowiązki w zakresie cen transferowych spoczywają także na
podatnikach, którzy współpracują z rajami podatkowymi w sposób pośredni.
Zgodnie z art. 11o ust. 1a ustawy CIT / 23za ust. 1a ustawy PIT:
Do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani
podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący transakcji
kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana, jeżeli
rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na
terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek
niebędących osobami prawnymi - za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł.
W praktyce przepisy nakładają zatem na podatników obowiązek weryfikacji każdego
kontrahenta – zarówno powiązanego jak i niepowiązanego, z którym wartość
transakcji za dany rok przekroczyła 0,5 mln zł pod kątem ustalenia rzeczywistego
właściciela należności.
Jeżeli nasz kontrahent zawierał takie transakcje z rajem / rajami podatkowymi w
2021, to należy uznać, że rzeczywistym właścicielem należności wypłacanych temu
kontrahentowi jest właśnie podmiot z raju podatkowego. Powoduje to, że my jako
podatnik mamy obowiązek przygotowania dokumentacji cen transferowych.
Przepisy wskazują też, że podatnika ma obowiązek domniemywać, że rzeczywisty
właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym, jeżeli
jego kontrahent dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem z raju
podatkowego. Przy ustalaniu tych okoliczności podatnik jest obowiązany do
dochowania należytej staranności.
Podatnicy muszą zatem sprawdzać wszystkich swoich kontrahentów, z którymi
kwota transakcji przekroczyła w roku podatkowym 0,5 mln zł, czy współpracują oni z
rajami podatkowymi. Jeżeli nie wywiążą się z tego obowiązku, to automatycznie
oznacza to obowiązek przygotowania dokumentacji.
Czy dotyczy to tylko dostawców, czy także odbiorców?
Do końca 2021 roku nie było jasne, czy podatnik ma weryfikować tylko swoich
dostawców, czy także odbiorców. Przepisy tego jasno nie wskazywały, a Minister
Finansów w projekcie objaśnień wskazywał na szeroką wykładnię przepisów. W dniu
9 grudnia 2021 r. została wydana interpretacja ogólna nr DCT2.8203.2.2021, w
sprawie pojęcia transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, gdzie
wyjaśniono, że obowiązek weryfikowania dotyczy tylko transakcji zakupowych, gdyż
tylko takie transakcje skutkują powstaniem należności, dla której można ustalić
rzeczywistego właściciela. W związku z tym, obowiązek weryfikacji w przypadku
pośrednich transakcji z rajami podatkowymi nie dotyczy odbiorców, lecz wyłącznie
dostawców.
W jaki sposób ustalić przekroczenie progu 0,5 mln zł?
Próg 0,5 mln zł dotyczy transakcji jednorodnych realizowanych w roku podatkowym
z danym jednym kontrahentem (dostawcą). Wartość transakcji określa się na
podstawie otrzymanych faktur w danym roku. Warto wskazać, że Minister Finansów
w objaśnieniach wskazuje, że warunek dokonywania rozliczeń z rajami podatkowymi uznaje się za spełniony, jeżeli nasz dostawca dokonuje z podmiotem/podmiotami
rajowymi rozliczeń o łącznej wartości na kwotę co najmniej 0,5 mln zł. Transakcje z
rajami podatkowymi naszego dostawcy poniżej 0,5 mln zł, nie są objęte reżimem tych
przepisów.
Jak zastosować te przepisy w praktyce?
Sprawdzanie naszych kontrahentów pod kątem tego, czy współpracują oni z rajami
podatkowymi czy nie w praktyce może być trudne. Warto się do tego wcześniej
przygotować - przypominam, że termin na przygotowanie dokumentacji TP i złożenie
TPR oraz oświadczenia mija 30 września 2022 r. (dla podatników, których rok
podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym).
Wobec tego rekomendowane jest analiza wszystkich dostawców, z którymi kwota
transakcji przekroczyła w 2021 r. 0,5 mln zł, zebranie od nich oświadczeń co do
rzeczywistego właściciela, wdrożenie procedury weryfikacji tych dostawców/
oświadczeń przy dochowaniu należytej staranności.
Wykaz rajów podatkowych
Na koniec warto wskazać, gdzie znajdziemy dokładnie listę rajów podatkowych.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia
krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie
podatku dochodowego od osób prawnych zawiera zamknięty katalog 26 podmiotów
„rajowych”. Znajdują się tam między innym takie terytoria jak Księstwo Andory,
Hongkong, Księstwo Monako, Republika Panamy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, czy
Grenada.
